تبادل
لینک هوشمند
شکارگاه شاهان ساسانی
محوطه تاریخی طاق بستان در دامنه کوهی به همین نام و در کنار چشمه ای در شمال شرقی حاشیه کنونی شهر کرمانشاه واقع شده است دراین محوطه ، آثاری از دوره ساسانی وجود دارد که شامل سنگ نگاره اردشیر دوم و دو ایوان سنگی بنام های ایوان کوچک و بزرگ است . ایوان کوچک د رسمت چپ سنگ نگاره ادشیر دوم و ایوان بزرگ در سمت راست ایوان کوچک قرار دارد .یاحان ، مورخین و جغرافی نویسان دوره اسلامی ضمن توصیف سنگ نگاره های طاق بستان ، از این محوطه با نام های متفاوتی یاد کرده اند ، بطوریکه ابن فقیه و ابن رسته این مکان را « شبدیز » و یاقوت آن را « قصرشیرین » نامیده است ، همچنین حمدالله مستوفی آنجا را « طاق وسطام » عده ای دیگر آن را « طاق بهستون » ، « طاق بیستون » و « تخت بستان » نامیده اند . اهالی محل نیز محوطه را با نام « طاق وسان » و « طاق بسان » می شناسند زیرا « سان » در لفظ محلی به معنی سنگ است و به این ترتیب « طاق وسان » یعنی طاقی که در سنگ کنده شده است . امروزه نیز در اکثر محافل ایران شناسی از این مکان با نام « طاق بستان » یاد می شود . شامل دو طاق است .
سنگ نگاره اردشیر دوم
در سمت راست ایوان کوچک ، سنگ نگاره ای وجود دارد که صحنه تاج ستانی اردشیر دوم ( ۳۸۳ – ۳۷۹ م ) نهمین شاه ساسانی را نشان می دهد . در این صحنه ، شاه ساسانی به حالت ایستاده با صورتی سه ربعی و بدنی تمام رخ در مرکز صحنه نقش شده که دست چپ را بر روی قبضه شمشیر گذاشته و با دست راست حلقه روبان داری را از اهورا مزدا می گیرد . شاه ساسانی چشمانی درشت و ابروانی برجسته دارد . ریش او مجعد و موهای سرش به صورت انبوه بر روی شانه ها آویخته شده است . وی گوشواره‌‌ای بر گوش و گردنبندی در گردن و دستبندی در مچ دارد . گوشواره او به شکل حلقه مدوری است که گوی کوچکی به آن آویزان است . گردنبند او نیز شامل یک ردیف مهره های مرواریدی درشت است . شاه تاجی برسر دارد که در قسمت پائین آن به صورت نوار ساده ای است و قسمت بالای تاج به شکل کوریمبوسی است که بخشی از موهای سر به صورت انبوه در آن قرار گرفته و به وسیله دو رشته روبان بسته شده است ، همچنین به تاج شاه در قسمت پشت ، روبانی آویخته شده است .
لباس او شامل پیراهن چین داری است که تا روی زانو ادامه داشته و قسمت پائین آن مدور می باشد . شلوار نیز بلند و چین دار است که به وسیله نوار روبان داری به کف پا بسته شده است . کمربند او باریک و به وسیله ردیفی از مهره های مرواریدی تزئین شده است ، همچنین در قسمت جلو پاپیونی به کمربند آویخته شده است . در قسمت پائین کمربند ، حمایلی جواهر نشان بسته که شمشیری به آن آویخته است . در سمت راست شاه ، پیکره اهورا مزدا به حالت ایستاده با صورتی سه ربعی و بدنی تمام رخ نقش شده که دست چپ را به کمر زده و با دست راست حلقه روبان داری را به شاه اهداء می کند . او دارای صورتی کشیده و ریش بلندی است ، موهای سرش مجعد و به صورت انبوه بر روی شانه ها آویخته شده است . او نیز گوشواره ای بر گوش و گردنبندی در گردن دارد . تاج اهورا مزدا از نوع تاج های کنگره دار است ، به طوریکه پایه تاج به وسیله ردیفی از مهره های مروارید تزئین شده و در بالای تاج نیز بخشی از موهای سر به صورت انبوه و بدون پوشش رها شده است
لباس او شامل پیراهن چین داری است که تا روی زانو ادامه داشته و شلوارش چین دار و شبیه به شلوار شاه می باشد ، همچنین کمربند او شبیه به کمربند اردشیر دوم است . در سمت چپ اردشیر دوم پیکر ایزد مهر با صورت و بدنی سه ربعی نقش شده که بر روی گل نیلوفر بزرگی ایستاده است . متأسفانه جزئیات صورت او آسیب دیده ولی بر اساس آنچه که باقی مانده ، ریش او کوتاه و مجعد است ، همچنین جزئیات تاج او از بین رفته و تنها روبان های آویخته شده در پشت تاج دیده می شود . بر دو سر این ایزد هاله ای از نور دیده می شود ، در دست های او دسته ای از شاخ های نباتی مخصوص اعمال مذهبی که برسم نامیده می شود ، قرار دارد . لباس ایزد مهر شبیه لباس اهورا مزدا است . در زیر پای اهورامزدا و اردشیر دوم ، پیکره دشمن شکست خورده ای نقش شده که متأسفانه بخش زیادی از آن از بین رفته است . جزئیات صورت او آسیب دیده ولی با توجه به آنچه که باقی مانده ریش او ساده و با خطوط مواج عمودی نشان داده شده است ، همچنین موهای سر او ساده است . تاج او به شکل سربندی است که به وسیله سه ردیف مهره های مرواریدی و پلاک مدوری در مرکز تزئین شده است .این شخص گردن بندی بر گردن دارد که شامل یک ردیف مهره های مدور است ، لباس او شامل پیراهن بلندی است که تا قوزک پا ادامه دارد . این شخص چکمه های ساقه کوتاهی پوشیده و شمشیری بر کمرش بسته است . درباره هویت واقعی این شخصیت ، اختلاف نظرهایی وجود دارد برخی از محققین این پیکره را متعلق به یکی از شاهان شکست خورده کوشان می دانند ولی امروزه بسیاری از محققین آن را به جولیانوس امپراطور روم نسبت می دهند که در سال ۳۶۲ م به دست اردشیر دوم کشته شده است . این تفسیر تازه به سرعت راه خویش را در محافل ایران شناسی باز کرده است
ایوان کوچک
این ایوان به صورت فضای مستطیل شکلی به عرض ۹۶/۵ متر ، عمق ۸۰/۳ متر و ارتفاع ۳۰/۵ متر است . در دوطرف ورودی این ایوان ، دو جرز چهار گوش به پهنای ۹ سانتی متر و بلندی ۳۷/۲ متر وجود دارد . بر بالای این جرزها اتاقی با قوس نیم دایره ای قرار گرفته که ۱۰ سانتی متر از سطح داخلی جرزها عقبتر رفته است . دیوار انتهای این ایوان به دو بخش تقسیم شده است . در بخش فوقانی ، طاقچه ای به عمق ۳۰ سانتی متر و بلندی ۹۳ /۲ متر ایجاد شده است . در داخل این طاقچه ، پیکره های شاهپور سوم و پدرش شاهپور دوم و همراه با کتیبه هایی به خط پهلوی و به زبان فارسی میانه حجاری کرده اند . در این صحنه هر دو شخصیت به حالت ایستاده با صورتی نیم رخ و بدنی تمام رخ نقش شده اند . هر دو ،دست راست را بر قبضه شمشیر و دست چپ را بر قسمت فوقانی غلاف قرار داده اند . پیکره شاپور دوم ، دارای چشمانی درشت ، ابروانی کمانی و ریش بلندی است که انتهای آن در حلقه ای فرو رفته است موهای سر او مجعد و به صورت انبوه بر روی شانه ها آویخته شده است . تاج او از نوع تاج های کنگره دار است که پایه آن به وسیله مهره های مرواریدی تزئین شده و در بالای تاج نیز گوی بزرگی قرار گرفته است . به پشت تاج نیز روبان بلندی آویزان است . شاپور دوم گوشواره ای بر گوش و گردن بندی د رگردن دارد که شامل یک ردیف دانه های مروارید درشت است . لباس او شامل پیراهن چین داری است که تا روی زانو ادامه داشته و در قسمت پائین مدور می‌باشد . به کمر او نیز کمربندی بسته شده که در قسمت جلو پاپیونی به آن آویخته است ، همچنین شلوار او بلند و چین دار می باشد . پیکره شاپور سوم نیز شبیه پیکره پدرش است تنها تفاوت این پیکره ها در شکل تاج آن ها می باشد که متأسفانه جزئیات تاج شاپور سوم آسیب دیده است . مطابق با نوشته های کنار این پیکره ها ، می توان هویت واقعی آنها را شناسایی کرد . سنگ نوشته مربوط به شاپور دوم شامل ۹ سطر است که ترجمه آن چنین است . این پیکری است از بغ مزدا پرست . خدایگان شاپور ، شاهنشاه ایران و انیران که چهر از یزدان دارد . فرزند بغ مزدا پرست ، خدایگان هرمز ، شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد ، نوه خدایگان نرسه شاه شاهان . سنگ نوشته مربوط به شاهپور سوم شامل ۱۳ سطر است که ترجمه آن چنین است . این پیکری است از بغ مزدا پرست ، خدایگان شاپور ، شاهنشاه ایران و انیران که چهر از یزدان دارد ، فرزند بغ مزدا پرست خدایگان شاپور ، شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد ، نوه خدایگان هرمز و شاهنشاه .
ایوان بزرگ
مهمترین اثر در طاق بستان ، ایوان بزرگ است که از نظر معماری اطلاعات بیشتری را در اختیار ما قرار می دهد . این ایوان به شکل فضای مستطیلی به عرض ۸۵ /۷ متر و عمق ۶۵/۷ متر است که ارتفاع آن ۹۰/۱۱ متر می باشد . در دو طرف ورودی این ایوان دو جرز چهار گوش به ارتفاع ۲۷/۴ متر ایجاد شده است . پهنای جرز سمت راست ۴۱/۱ متر و جرز سمت چپ ۴۶/۱ متر است . بر روی این جرزها ، طاقی با قوس نعل اسبی قرار دارد که ۲۴ سانتی متر از سطح داخلی جرزها عقب تر رفته و رفی را ایجاد کرده است . ارتفاع این طاق از کف ایوان تا لبه قوس در قسمت جلو ۸۰/۸ متر و در قسمت عقب ایوان ۲۵/۹ متر است . قوس طاق نیز در قسمت جلو ایوان بازتر از قوس انتهای ایوان است ، به طوریکه در قسمت جلو به شکل نیم دایره ای بوده ولی در قسمت عقب به شکل نیم بیضی است . بر روی لبه بام ایوان ، هفت جان پناه چهار پله ای با زاویه قائم وجود دارد که ارتفاع هر کدام از آنها ۱۲۹ سانتی متر است . در انتهای ایوان ، سکویی به طول ۴۰/۷ متر و عرض ۸۰ تا ۹۰ سانتی متر و بلندی ۱۷ سانتی متر وجود دارد . بر روی این سکو و در دوطرف انتهایی این ایوان ، دو نیم ستون حجاری شده است . این نیم ستون ها فاقد پایه ستون بوده و مرکب از ساقه ستون و سر ستون می باشند که در مجموع ارتفاع هرکدام از آنها ۴ متر و قطر آنها ۳۲ سانتی متر است . ساقه هرکدام از این نیم ستون ها به شکل استوانه ای بوده و به وسیله شیارهای قاشقی تزئین شده است . سرستون این نیم ستون ها به شکل هرم مربع القائده معکوسی است که تقلیدی از سرستون های بیزانسی است .
تزئینات
یوارهای داخلی ایوان بزرگ به دو بخش تقسیم و هر بخش به گونه ای استادانه تزیئن شده است که هنوزتمام تزئینات آن پابرجا مانده است . در زیر به توصیف تزیئنات بخش های مختلف این ایوان می پردازیم .
نما
بر روی جرزهای دو طرف مدخل ورودی ایوان ، درخت تخیلی نقش شده است ؛ همچنین روی قوس این ایوان به وسیله دو ردیف نقوش گیاهی تزیئن شده است ؛ ردیف پایئن شامل گل های سه برگی است که انتهای این گلها به هم وصل شده اند . در مرکز قوس ایوان هلالی نقش شده که به آن دو رشته روبان افراشته شده است . در لچکی های ایوان نیز نقش دو الهه بال دار ( نیکه ) دیده می شود که هر کدام از این الهه ها در یک دسته حلقه روبان دار و در دست دیگر ، جامی پر از مروارید دارند
انتهای ایوان
دیوار انتهای ایوان به دو بخش تقسیم شده است . بخش بالایی صحنه تاج ستانی شاه ساسانی را نشان می دهد و در بخش پائین نیز سوارکاری نقش شده است . در صحنه تاج ستانی پادشاه ساسانی با صورتی سه ربعی و بدنی تمام رخ بر روی سکویی ایستاده است . ولی دست چپ را بر روی قبضه شمشیر گذاشته و دست راست را به طرف اهورا مزدا دراز کرده است . جزئیات صورت شاه آسیب دیده است ولی با توجه به آنچه که باقی مانده صورت او فربه ، گونه ها گوشتالو ، چشم ها درشت و ابروها برجسته است . ریش او به وسیله خطوط مواج عمودی نشان داده شده است . موهای سر او مجعد و به صورت انبوه بر روی شانه ها آویخته . این شخص گوشواره ای بر گوش و گردنبندی در گردن دارد ؛ گوشواره او به شکل حلقه مدوری است که گوی کوچکی به آن آویزان است . گردنبند او شامل دو ردیف مهره های مرواریدی می باشد که به مرکز آن سه دانه مروارید درشت آویخته است
شاه ، تاج کنگره داری بر سر دارد که پایه آن به وسیله دو رشته مروارید و پلاک های مربع شکل تزئین شده است ؛ در جلو تاج ، هلالی قرار دارد ، بر فراز تاج ، دو بال عقاب وجود دارد که نوک آنها به طرف داخل خم شده است . در حدفاصل این دو بال ، میله عمودی وجود دارد که بر روی آن هلالی دیده می شود ؛ در داخل هلال ، نیز گوی بزرگی قرار دارد . این شخص پیراهن مروارید دوزی شده ای پوشیده است . در قسمت بالاتنه ، بر روی پیراهن ، تسمه هایی بسته شده که شامل سه ردیف مهره های مرواریدی و پلاک های مستطیلی می باشد . کمربند او پهن و با چهار ردیف دانه های مرواریدی تزئین شده است . در قسمت پائین کمربند ، حمایلی جواهر نشان بسته که شمشیری در جلو به آن آویخته است . در سمت راست شاه ، پیکره اهورا مزدا با صورت و بدنی تمام رخ نقش شده که بر روی سکویی ایستاده است . او دست چپ را بر روی سینه گذاشته و با دست راست حلقه روبان داری را به شاه اهداء می کند . اهورا مزدا دارای صورتی کشیده ، ریشی بلند و مخروطی است . موهای سر او مجعد و به صورت انبوه بر روی شانه هایش آویخته است
تاج او کنگره دار است که پایه آن به وسیله دو رشته مروارید و پلاک های مربع تزئین شده است . موهای بالای سر او انبوه و بدون پوشش رها شده است . او نیز پیراهن مروارید دوزی شده ای بر تن دارد که به روی آن شنل جلو بازی پوشیده است . در سمت چپ شاه ، پیکره آناهیتا ، با صورت و بدنی تمام رخ نقش شده که بر روی سکویی ایستاده است . در دست چپ او سبوی آب و در دست راستش حلقه روبان داری دیده می شود که به طرف شاه دراز کرده است او دارای صورتی گرد و چانه ای کوتاه است . بخشی از موهای سر او به صورت گیسوی بافته در دو طرف صورت آویخته است . همچنین بخش دیگری از آن به صورت انبوه بر روی شانه ها آویخته است . آناهیتا گوشواره ای بر گوش و گردنبندی در گردن دارد . گوشواره او به شکل حلقه مدوری است که گوی کوچکی به آن آویزان است
همچنین گردنبند او شامل دو ردیف مهره های مرواریدی می باشد . تاج او نیز شامل دو بخش است . این تاج در قسمت پایه به وسیله دو رشته مهره های مرواریدی و پلاک های مربع تزئین شده است . در بخش فوقانی تاج نیز به وسیله ردیفی از پالمت های شش لبه ای رها شده به وسیله یک پاپیون و روبانی افراشته بسته شده است . این شخص پیراهن چین‌دار مروارید دوزی شده ای بر تن دارد که بر روی آن شنل جلو باز بلندی پوشیده است . حاشیه این شنل به وسیله دو ردیف مهره های مروارید و قسمت های دیگر آن به وسیله گل‌های رز تزئین شده است
نقش سوار کار
در بخش پائین دیوار انتهای ایوان ، نقش مرد سواره ای حجاری شده که حریفی پیش روی ندارد . این سوار با صورتی سه ربعی و بدنی تمام رخ سوار بر اسب قوی هیکلی است . این شخص کلاه خودی بر سر دارد که تمام صورت و گردن او را می پوشاند ؛ به طوری که فقط چشمان او مشخص است ؛ همچنین بر روی کلاه خود تاجی قرار دارد . بر روی پایه این تاج ، نواری وجود دارد که به وسیله دو ردیف مهره های مرواریدی تزئین شده است . این نوار در پشت سر به وسیله پاپیونی بسته شده است . همچنین دو رشته روبان افراشته به آن متصل است . حاشیه فوقانی تاج نیز به وسیله شیارهای عمودی تزئین شده است . در بالای تاج موهای سر او به صورت انبوه و بدون پوشش رها شده که به وسیله یک پاپیون و دو روبان بسته شده است
این شخص پیراهن بلندی بر تن دارد که به وسیله نقش مرغ و ارغن تزئین شده است . بر روی پیراهن زره ای زنجیر باف پوشیده که تا روی زانو ادامه دارد . به دور کمر او کمر بندی بسته شده که به وسیله طرح های دایره ای تزئین شده است . در قسمت پائین کمربند ، حمایلی بسته که به وسیله طرح های هندسی به شکل لوزی و دایره تزئین شده به این حمایل تیردانی آویخته است . این شخص نیزه بلندی در دست دارد و سپر مدوری برای دفاع در پیش رو گرفته است . صورت و سینه اسب به وسیله زره ای تیغه ای پوشیده شده است . بر روی این زره نیز منگوله هایی آویخته است . همچنین بر روی کپل اسب منگوله ای آویخته است که بر روی آن نقش انسان سه سر دیده می شود . بسیاری از مورخین و جغرافی نویسان دوره اسلامی چون ابن فقیه ، ابن رسته ، ابودلف ، مسعودی و یاقوت حموی نقش این اسب سوار را خسرو پرویز معرفی کرده اند که سوار بر اسب معروفش شبدیز است
دیوارهای جانبی ایوان
نظرات شما عزیزان:
دیوارهای جانبی ایوان بزرگ به وسیله نقوشی تزئین شده که صحنه شکار شاهی را نشان می دهد . به طوریکه در دیوار سمت راست ، صحنه شکار گوزن و در دیوار سمت چپ صحنه شکار گراز نقش شده است .
صحنه شکار گوزن
این صحنه در قابی به طول ۸۰/۵ متر و عرض ۹۰/۳ متر حجاری شده است . در این صحنه فیل بانانی در سه ردیف ، گو
.: Weblog Themes By Pichak :.